W tym roku Narodowe Święto Niepodległości zbiegło się z dwusetną rocznicą śmierci Tadeusza Andrzeja Bonawentury Kościuszko, 100 rocznicą budowy kopca i pomnika oraz 50 rocznicą odbudowy po zniszczeniach wojennych w 1967 roku. Z tej okazji uroczystość rozpoczęła się przemarszem korowodu od Szkoły Podstawowej w Patrzykowie do Kopca Kościuszki w miejscowości Święte. Przy Kopcu Kościuszki okolicznościowe słowo wygłosiła Pani Małgorzata Górska wiceprzewodnicząca Rady Gminy Kramsk. Nastąpiło uroczyste przecięcie wstęgi przez Pana Adama Zywerta - wnuka Józefa Zywerta, Panią Zdzisławę Ożgo – córkę Franciszka Grochocińskiego oraz Pana Ryszarda Grochocińskiego – wnuka Bolesława Grochocińskiego. Poświęcenia kopca i pomnika dokonał ks. Artur Krzyżanowski, Proboszcz Parafii p.w. Błogosławionego Jerzego Matulewicza. Następnie nadszedł moment złożenia wiązanek kwiatów przez delegacje, min : OSP Patrzyków, Szkołę Podstawową w Patrzykowie, Stowarzyszenie Przyjazne Zywertowo, Koło Łowieckiego Nr 17 Orion w Kramsku, władze samorządowe oraz delegacja sołtysów Gminy Kramsk. Po złożeniu wiązanek uczestnicy udali się do sali OSP , gdzie została odprawiona Masza św. w intencji Ojczyzny i dalsza część uroczystości. W uroczystej Mszy św. brali udział mieszkańcy gminy, przedstawiciele władz gminnych, 18 pocztów sztandarowych reprezentujących środowiska OSP działających na terenie gminy, społeczność uczniowska, brać górnicza , koło łowieckie, a także delegacje z wiązankami kwiatów. Wartę honorową przy pomniku wystawiła Grupa Rekonstrukcyjna Rudzica w składzie: Patryk Pecelerowicz i Krystian Walczak oraz druhowie OSP Patrzyków: Szymon Juszczak i Kacper Jaworski. Zwieńczeniem obchodów Święta Niepodległości było okolicznościowe przedstawienie o historii powstania i dziejach kopca Kościuszki zaprezentowane przez uczniów Szkoły Podstawowej w Patrzykowie. Po części artystycznej nastąpiło wręczenie podziękowań i okolicznościowych medali dwusetnej rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki ufundowanych przez Prezesa Stowarzyszenia „Przyjazne Zywertowo” Pana Piotra Mizernego oraz podziękowań wręczonych przez Pana Andrzeja Nowaka w imieniu władz samorządowych. Odbyło się również ogłoszenie wyników dwóch konkursów : konkurs wiedzy o Tadeuszu Kościuszce oraz konkurs plastyczno - literacki „Portret Tadeusza Kościuszki”. Laureaci konkursów otrzymali dyplomy i nagrody książkowe. Na zakończenie uroczystości odbyło się wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych.
Zapraszamy na fotogalerię. Poniżej historia powstania Kopca Kościuszki.
Historia powstania Kopca Kościuszki w miejscowości Święte
Młody nauczyciel Józef Zywert przybył do szkoły w Patrzykowie 10 września 1917 roku. Nominację na to stanowisko otrzymał od niemieckiego inspektora Knappa 1 września 1917 roku. Kancelarię i inwentarz szkolny przejął od dotychczasowego jej kierownika Stefana Bernstorfa. Szkoła prowadzona przez Józefa Zywerta w roku 1917 roku, jak i wcześniej, była szkołą jednoklasową i znajdowała się w budynku wybudowanym około 1900 roku.
Kopiec Kościuszki w miejscowości Święte, gmina Kramsk, powstał w 1918 roku. Inicjatywa powstania tej budowli miała miejsce w październiku 1917 roku, kiedy to cały naród polski obchodził stuletnią rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki.
O tych wydarzeniach tak pisze dziennikarz „Przeglądu Konińskiego” Izydor Garbaciak:
W roku tym Rada Regencyjna wezwała społeczeństwo zaboru niemieckiego i całej Wielkopolski do organizacji obchodów stuletniej rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki. Na licznych zebraniach, odczytach odbywało się ponowne pasowanie Naczelnika Insurekcji na bohatera narodowego. Podkreślano jego ofiarność i całkowite oddanie w walce „za naszą i waszą wolność”, o wyzwolenie i reformy społeczne. Za wzór stawiano jego bohaterstwo, odwagę, patriotyzm, szlachetność, skromność, bezinteresowność.
W związku z tymi wydarzeniami kierownik Powszechnej Szkoły Podstawowej w Patrzykowie Józef Zywert wygłosił w czasie zebrania szkolnego odczyt na temat: „Działalność Tadeusza Kościuszki”. Mieszkańcy zebrani w izbie szkolnej z uwagą słuchali opowieści Józefa Zywerta. Jeden z obecnych na sali słuchaczy, Franciszek Grochociński – brat Bolesława Grochocińskiego, a także Marii Grochocińskiej, później Zywertowej, zaproponował, w imieniu zebranych, aby w dowód pamięci o Naczelniku, tak jak to uczynili Krakowianie, usypać Kopiec. Józef Zywert napisał w kronice szkolnej:
Podał aby usypać tak jak Krakowianie na dowód miłości i wdzięczności do Niego z ukochanej ziemi przez niego Kopiec.
Mieszkańcy licznie zgromadzeni w szkole chętnie przyjęli wniosek Franciszka Grochocińskiego. Ustalili, że na szczycie kopca będzie umieszczony głaz, na którym ma się znajdować podobizna Tadeusza Kościuszki. Omówili wspólnie plan działania. Jeden z gospodarzy, Stanisław Kołodziejczak zaproponował przywiezienie głazu granitowego. Głaz przywiózł wspólnie z Wincentym Żabierkiem, z miejscowości Grabowa pod Tuliszkowem. Inni mieszkańcy postarali się o rzeźbiarza. Podobiznę Naczelnika Insurekcji wykonał artysta ludowy Alfred Serwinowski z płyty granitowej, zamieszkały w miejscowości Pogorzałki. Cały miesiąc pracował nad wyrzeźbieniem płaskorzeźby, w domu gospodarza Wincentego Chmielewskiego w Świętem. Zapłatę za wykonaną pracę otrzymał ze składek lokalnego społeczeństwa. Mieszkańcy samodzielnie usypali kopiec, nawet dzieci idąc do szkoły nosiły ziemię w koszykach. Było to w październiku i listopadzie 1917 r. Po usypaniu przez mieszkańców kopca nastąpiło umocowanie głazu z popiersiem, na wiosnę 1918 roku. Został również umieszczony napis „ Tadeuszowi Kościuszce”. Poświęcenie pomnika nastąpiło w 1918 roku przez Księdza Kanonika Stanisława Ludwikiewicza z Parafii Morzysław. W czasie sypania kopca została również umieszczona w jego wnętrzu, butelka z nazwiskami fundatorów.
Poświęcona została również Ochronka dla dzieci zorganizowana w domu Stanisława Modelskiego. Od tego czasu Kopiec Kościuszki był miejscem, w którym odbywały się uroczystości narodowe, a młodzież szkolna dbała o porządek wokół pomnika i pielęgnowała rosnące tam kwiaty.
W czasie II wojny światowej Kopiec wraz z pomnikiem został zniszczony przez hitlerowców w grudniu 1939 roku. Niemieccy żandarmi rozkazali ziemię rozrzucić, chcieli zabrać butelkę z nazwiskami fundatorów pomnika. Obecni Polacy, podawali jako fundatorów, nazwiska osób nieżyjących, bądź przebywających poza granicami. Płaskorzeźba została zawieziona do Kramska, ponieważ Niemcy, przeznaczyli granitowy kamień na bruk. Jeden z mieszkańców wsi Święte, Roch Staszak, przyjechał w sprawach urzędowych do Kramska, ponieważ Niemcy 1 stycznia 1940 roku wyznaczyli go na sołtysa. Zauważył „Naszego Kościuszkę” na kamieniach przeznaczonych na bruk. Pomyślał, że należy płytę odwrócić, bo gdy Niemcy ją spostrzegą, każą ją rozbić. Płytę odwrócił, rzeźbą do ziemi, wspólnie z zastępcą sołtysa Józefem Wróblem. Na wiosnę płyta została ułożona na mostku w chodniku, od południowej strony, przy ulicy Kościelnej, niedaleko domu Franciszka Miastkowskiego. Polscy robotnicy, układający płyty brukowe, ułożyli płytę rzeźbą do ziemi, w ten sposób, ludzie poruszający się po chodniku, jej nie zniszczyli. Po zakończeniu wojny przywieziono płytę z Kramska i umieszczono ją w budynku Lucjana Mizernego. Józef Zywert zapisał w kronice szkolnej: „ W stosownej chwili – jak często powiadał Kołodziejczak Stanisław, kiedy nie będzie wśród nas nieproszonych przyjaciół, pobudujemy pomnik.”
Współorganizatorem budowy Kopca Kościuszki był Franciszek Grochociński. Jak podkreśla Józef Zywert w kronice szkolnej, Franciszek Grochociński był wielkim patriotą, pod koniec I wojny światowej, w 1918 roku rozbrajał Niemców w Nowym Czarkowie i okolicy a później czynnie walczył o wyzwolenie Anastazewa, Gniezna i innych miejscowości w Wielkopolsce. W czasie II wojny został przez Niemców aresztowany. Zginął w obozie Mauthausen. Zamordowani przez Niemców hitlerowskich zostali również jego koledzy: Józef Chmielewski, Stanisław Rybicki i Stefan Kołodziejczak. Wszyscy rozwijali naukę i kulturę wiejską w Kole Młodzieży Wiejskiej – Siew nr 10/3. Urządzali często przedstawienia, wycieczki do miejsc zabytkowych i rolniczych.
Odbudowa pomnika nastąpiła po 22 latach od zakończenia II wojny światowej. W pięćdziesiątą rocznicę budowy pomnika, a także w 150 rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki. Ochotnicza Straż Pożarna w Patrzykowie była jedną z organizacji społecznych, która przyczyniła się do odbudowy pomnika Tadeusza Kościuszki. Inicjatorem jego odbudowy był również Józef Zywert, tym razem jako emerytowany nauczyciel i kierownik szkoły. Na zebraniu ogólnym 23 lutego 1966 roku, druhowie - strażacy uchwalili wniosek odbudowania pomnika. Ustalono, że pomnik odbudowany będzie na działce strażackiej, w miejscu zburzonego przez hitlerowców w grudniu 1939 roku.
Wybrano Społeczny Komitet Budowy Pomnika:
Przewodniczący – Edward Kamiński ( Prezes Straży)
Zastępca przewodniczącego – Wróbel Stanisława (Przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich)
Sekretarz – Bogumił Rybicki – Naczelnik OSP
Skarbnik - Bolesław Grochociński – Prezes Gminnej Spółdzielni w Kramsku
Szczepan Moch –członek budowy pomnika
Józef Zywert – członek budowy pomnika
„ Z powodu pewnych trudności”, jak napisał Józef Zywert w kronice, sprawa uzyskania zezwolenia od władz powiatowych opóźniła się. Ogólne zebranie ponowiło wniosek 18 września 1967 roku. Zezwolenie na budowę pomnika otrzymano 26 września 1967 roku. Ukończono odbudowę pomnika 12 listopada 1967 roku. W tym dniu odbyło się odsłonięcie. Na uroczystość przybyły władze powiatowe i gromadzkie (Gromadzkiej Rady Narodowej w Kramsku) a także mieszkańcy: Patrzykowa, Świętego, Nowego Czarkowa i Żrekiego. Przybyli również przedstawiciele organizacji społecznych: OSP w Patrzykowie i Świętem, Koło Gospodyń Wiejskich, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Kramsku.
W roku 1980 z inicjatywy mieszkańców sołectwa Patrzyków i Święte oraz z poparciem Gminnego Obywatelskiego Komitetu Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa usypano kopiec, na którym w roku 1981 podniesiono konstrukcję płaskorzeźby Tadeusza Kościuszki. Przywracając pierwotny wygląd i kształt architektoniczny sprzed roku 1939. Całkowite zakończenie prac nastąpiło w maju 1982 r. Uroczyste przecięcie wstęgi z udziałem inicjatorów i społeczeństwa gminy Kramsk nastąpiło 30.05.1982 r. W uroczystości brali udział mieszkańcy: Świętego, Patrzykowa, Nowego Czarkowa i Żrekiego, a także przedstawiciele władz gminnych.
Z okazji zbliżającej się dwusetnej rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki oraz setnej rocznicy budowy w 2017 r. podjęto decyzje o odbudowie kopca i pomnika. Przy wsparciu finansowym samorządu gminnego postawiony został obelisk, na którym zapisano historię powstania kopca i pomnika. W centralnym miejscu stanęła płaskorzeźba z wizerunkiem Tadeusza A. B. Kościuszki w krakowskiej czamarce, odnowiona do pierwotnego stanu sprzed stu lat. Wykonano nowe schody, wyłożono teren wejścia kostkami. Prace budowlane i montażowe zostały wykonane przez firmę Pana Marcina Bartłomieja Żabierka z Kramska. Prace naprawcze ogrodzenia kopca wykonała nieodpłatnie firma Pana Piotra Hodlika z Kramsk-Pole. Prace przygotowawcze rozpoczęto 16 września 2017 r. Druhny i druhowie OSP w Patrzykowie uporządkowali teren wokół kopca, odnowiono maszty flagowe. W dniu 26 - 10 - 2017 podczas prac budowlanych wydobyto z pomnika metalową puszkę zawierającą akt erekcyjny z roku 1967 oraz uzupełnienie aktu erekcyjnego z 1982 roku. Otwarcie puszki nastąpiło w obecności Pana Andrzeja Nowaka – Doradcy Wójta Gminy Kramsk oraz druhów OSP Patrzyków Leszka Krysztofika, Krzysztofa Urbaniak i Jarosława Mizernego.
